جلوه معشوق

حضرت ابو جعفر، باقر العلوم علیه السلام ، در شهر مدینه تولد یافت.و بر اساس نظریه بیشتر مورخان و کتابهاى روایى، تولد آن گرامى در سال 57 هجرى بوده است. 

این نقل، با روایاتى که نشان مى‏دهد امام باقر (علیه السلام ) به هنگام شهادت جد خویش ـ حسین بن على (علیه السلام ) ـ در سرزمین طف حضور داشته و سه سال از عمرش مى‏گذشته است هماهنگى دارد.

 

در روز و ماه ولادت آن حضرت نیز نقلهاى مختلفى یاد شده است:

 

 ـ سوم صفر 57 هجری 

 ـ پنجم صفر 57 هجرى

 ـ جمعه اول رجب 57 هجرى

 ـ دوشنبه یا سه شنبه اول رجب 57 هجرى 

 

بیشتر محققان با ترجیح نظریه نخست، یعنى سوم صفر آن را پذیرفته‏اند.

 

تبار والاى امام باقر (علیه السلام )

امام محمد باقر (علیه السلام ) از جانب پدر و نیز مادر، به شجره پاکیزه نبوت منتهى مى‏گردد.

 

او نخستین مولودى است که در خاندان علویان از التقاى دو بحر امامت (نسل حسن بن على و حسین بن على علیهما السلام) تولد یافت 

 

پدر: على بن الحسین، زین العابدین (علیه السلام ) .مادر: ام عبد الله، فاطمه، دختر امام حسن مجتبى (علیه السلام ) 

 

مادر گرامى امام باقر (علیه السلام ) نخستین علویه‏اى است که افتخار یافت فرزندى علوى به دنیا آورد براى وى کنیه‏هایى چون ام الحسن و ام عبده آورده‏اند، اما مشهورترین آنها، همان ام عبد الله است.

 

در پاکى و صداقت، چنان نمونه بود که صدیقه‏اش لقب دادند.

 

امام باقر (ع) مادر بزرگوار خویش را چنین توصیف کرده است:

روزى مادرم کنار دیوارى نشسته بود، ناگهان دیوار ریزش کرد و در معرض ویرانى قرار گرفت، مادرم دست بر سینه دیوار نهاد و گف:

به حق مصطفى (ص) سوگند، اجازه فرو ریختن ندارى.دیوار بر جاى ماند تا مادرم از آن جا دور شد.سپس دیوار فرو ریخت.

 

نام آن حضرت محمد است.این نامى است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از دیر زمان براى وى برگزیده بود .

 

جابر بن عبد الله انصارى یار دیرین پیامبر (صلی الله علیه و آله) افتخار دارد که سلام رسول خدا را به امام باقر (علیه السلام ) ابلاغ کرده است.از بیان او ـ که به تفصیل خواهد آمد ـ استفاده مى‏شود

که نامگذارى امام باقر (علیه السلام ) به وسیله پیامبر اکرم (ص) صورت گرفته است.کنیه آن گرامى ابو جعفر  است و جز این کنیه‏اى براى وى نقل نکرده‏اند. 

 

براى امام باقر (علیه السلام ) این القاب یاد شده است:

 

ـ باقر.

این لقب مشهورترین القاب آن حضرت بشمار مى‏آید و بیشتر منابع بدان تصریح کرده‏اند.

در بیان فلسفه تعیین این لقب براى وى، آمده است:

 

شکافنده معضلات علم و گشاینده پیچیدگی هاى دانش بود وبه دلیل گستردگى معارف و اطلاعاتى که در اختیار داشت، باقر نامیده شد.

 

از طرفی نتیجه سجده‏هاى بسیار، پیشانیش فراخ گشته بود واحکام را از متن قوانین کلى، استنباط و استخراج می ‏کرد. 

 

 ـ شاکر

 

ـ هادى

 

 ـ امین ـ شبیه، به جهت شباهت آن حضرت به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) 

 

در منابع تاریخى، براى امام باقر (علیه السلام ) دو همسر و دو «ام ولد»  نام برده‏ اند.

همسران عبارتند از:

 

 ـ ام فروة دختر قاسم بن محمد بن ابى بکر.

او هر چند از نسل ابو بکر بود، اما همانند پدرش قاسم بن محمد حق امامان را مى شناخت و اهل ولایت معصومین (علیهم السلام ) بود، چنان که در روایتى از امام رضا (علیه السلام ) آمده است

که روزى نام قاسم بن محمد نزد آن حضرت برده شد، امام فرمود: او به ولایت و امامت اعتقاد داشت.

 

ـ ام حکیم دختر اسید بن مغیره ثقفى.

 

براى امام باقر (علیه السلام ) هفت فرزند یاد کرده‏اند، پنج پسر و دو دختر.

 

 ـ جعفر بن محمد الصادق (علیه السلام ) .

وى مشهورترین، ارجمندترین و با فضیلت ترین فرزند امام باقر (علیه السلام ) است که از ام فروة زاده شد و نسل امامت از طریق او استمرار یافت.

 

 ـ عبد الله بن محمد.او یگانه برادر امام صادق (علیه السلام ) بشمار می ‏آید که هم از ناحیه پدر و هم از ناحیه مادر با آن حضرت متحد است.

مورخان وى را صاحب فضل و صلاح دانسته‏اند و متذکر شده‏اند که فردى از بنى امیه به او سم خورانید و او را به شهادت رساند.

 

 ـ ابراهیم بن محمد، از ام حکیم.

 

 ـ عبید الله بن محمد، از ام حکیم.

 

ـ على بن محمد.

 

 ـ زینب بنت محمد، این دو (یعنى زینب و على) از یک مادرند که ام ولد بوده است.

 

 ـ ام سلمه، مادر وى را نیز ام ولد دانسته‏ اند.

 

برخى از منابع، تنها شش فرزند براى امام باقر (علیه السلام ) نام برده‏ اند و بر این باورند که امام باقر فرزندى به نام عبید الله نداشته است.

 

گروهى دیگر گفته اند: امام باقر( علیه السلام ) دو دختر نداشته است، بلکه زینب و ام سلمه در حقیقت دو نام براى یک دختر است.

سرانجام در هفتم ذیحجه سال 114  هجری در سن 57 سالگی در مدینه با توطئه هشام مسموم شد و چشم از جهان فروبست . پیکر مقدسش را در قبرستان بقیع - کنار پدر بزرگوارش - به خاک سپردند.